OBRAZOVANJE
U skladu sa pravom na obrazovanje bez diskriminacije, procedura upisa u prvi razred osnovne škole dece sa invaliditetom je ista kao i za svu decu.
Jedinica lokalne samouprave vodi evidenciju i obaveštava školu i roditelje, odnosno druge zakonske
zastupnike, o deci koja treba da se upišu u prvi razred osnovne škole najkasnije do kraja februara tekuće
godine za narednu školsku godinu.
Uz dokumentaciju potrebnu za upis (izvod iz matične knjige rođenih, potvrda o prebivalištu i potvrda o
završenom predškolskom programu) roditelj dostavlja i dokaz o zdravstvenom pregledu deteta.
Škola je dužna da upiše svako dete sa područja škole.
Škola može da upiše i dete sa područja druge škole, na zahtev roditelja, u skladu sa prostornim i
kadrovskim mogućnostima škole.
Roditelj, odnosno drugi zakonski zastupnik može da izabere školu u koju će da upiše dete podnošenjem
zahteva izabranoj školi najkasnije do 1. februara tekuće kalendarske godine u kojoj se vrši upis.
Škola je dužna da obavesti roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika o odluci po njegovom
zahtevu za upis deteta van područja škole do 30. aprila tekuće kalendarske godine u kojoj se vrši upis,
nakon sagledavanja raspoloživih kapaciteta, a u skladu sa prostornim, kadrovskim i finansijskim
mogućnostima škole.
Od 2020/21. godine postoji mogućnost e-upisa učenika u prvi razred. Od 1. aprila naredne godine
roditelji imaju mogućnost da elektronskim putem iskažu interesovanje za upis deteta u prvi razred u
školskoj 2021/22. godini u određenu osnovnu školu na teritoriji Republike Srbije preko portala e-Uprava.
Preko aplikacije e-Upis vrši se upis učenika u školu, kao i povlačenje neophodnih dokumenata (iz matične
knjige rođenih, evidencije prebivališta i iz IZIS-a o obavljenom lekarskom pregledu).
Ukoliko invaliditet deteta zahteva da se škola na bilo koji način pripremi pre početka školske godine, potrebno je da roditelji unapred zakažu sastanak sa stručnim saradnicima ili Timom za inkluzivno obrazovanje škole i da razgovaraju o podrškama koje su detetu potrebne.
Na osnovu Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, detetu i učeniku i odraslom kome je usled socijalne uskraćenosti, smetnji u razvoju, invaliditeta, teškoća u učenju, rizika od ranog napuštanja školovanja i drugih razloga potrebna dodatna podrška u obrazovanju i vaspitanju, obrazovna ustanova obezbeđuje otklanjanje fizičkih i komunikacijskih prepreka, prilagođavanje načina ostvarivanja školskog programa i izradu, donošenje i ostvarivanje individualnog obrazovnog plana.
Individualni obrazovni plan (IOP) je poseban dokument kojim se planira dodatna podrška u obrazovanju i vaspitanju za određeno dete i učenika, u skladu sa njegovim sposobnostima i mogućnostima. Cilj IOP-a je optimalan razvoj deteta i učenika, uključivanje u vršnjački kolektiv i ostvarivanje opštih i posebnih ishoda obrazovanja i vaspitanja, odnosno zadovoljavanja obrazovno-vaspitnih potreba deteta i učenika.
IOP donosi pedagoški kolegijum ustanove na predlog tima za inkluzivno obrazovanje, odnosno tima za pružanje dodatne podrške detetu i učeniku.
Tim za pružanje dodatne podrške učeniku u školi čini nastavnik razredne nastave, odnosno nastavnik predmetne nastave, odeljenjski starešina, stručni saradnik, roditelj, odnosno drugi zakonski zastupnik, a u skladu sa potrebama učenika i pedagoški asistent, odnosno lični pratilac učenika, na predlog roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika.
Svako lice ima pravo na obrazovanje i vaspitanje. Osoba sa invaliditetom ima pravo na obrazovanje i vaspitanje koje uvažava njegove obrazovne i vaspitne potrebe u sistemu obrazovanja i vaspitanja, uz pojedinačnu odnosno grupnu dodatnu podršku u nastavi i učenju ili u posebnoj vaspitnoj grupi ili školi, u skladu sa ovim i posebnim zakonom.
Osobe sa invaliditetom mogu da se upišu u srednju školu pod povoljnijim uslovima radi postizanja pune ravnopravnosti u sticanju obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa merilima i po postupku koji propiše ministar zadužen za obrazovanje.
Osoba sa invaliditetom upisuje se u srednju školu posle polaganja male mature, u skladu sa svojim motoričkim i čulnim mogućnostima, odnosno uslovima koje zahteva njegova vrsta invaliditeta, odnosno u skladu sa potrebama za pružanjem podrške u odnosu na sadržaj i način sprovođenja ispita.
Jedinica lokalne samouprave vodi evidenciju i obaveštava školu i roditelje, odnosno druge zakonske zastupnike, o deci koja treba da se upišu u prvi razred osnovne škole najkasnije do kraja februara tekuće godine za narednu školsku godinu.
Uz dokumentaciju potrebnu za upis (izvod iz matične knjige rođenih, potvrda o prebivalištu i potvrda o završenom predškolskom programu) roditelj dostavlja i dokaz o zdravstvenom pregledu deteta.
Škola je dužna da upiše svako dete sa područja škole.
Škola može da upiše i dete sa područja druge škole, na zahtev roditelja, u skladu sa prostornim i kadrovskim mogućnostima škole.
Roditelj, odnosno drugi zakonski zastupnik može da izabere školu u koju će da upiše dete podnošenjem zahteva izabranoj školi najkasnije do 1. februara tekuće kalendarske godine u kojoj se vrši upis.
Škola je dužna da obavesti roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika o odluci po njegovom zahtevu za upis deteta van područja škole do 30. aprila tekuće kalendarske godine u kojoj se vrši upis, nakon sagledavanja raspoloživih kapaciteta, a u skladu sa prostornim, kadrovskim i finansijskim mogućnostima škole.
Od 2020/21. godine postoji mogućnost e-upisa učenika u prvi razred. Od 1. aprila naredne godine roditelji imaju mogućnost da elektronskim putem iskažu interesovanje za upis deteta u prvi razred u školskoj 2021/22. godini u određenu osnovnu školu na teritoriji Republike Srbije preko portala e-Uprava. Preko aplikacije e-Upis vrši se upis učenika u školu, kao i povlačenje neophodnih dokumenata (iz matične knjige rođenih, evidencije prebivališta i iz IZIS-a o obavljenom lekarskom pregledu).
U okviru Programa afirmativne mere upisa osoba sa invaliditetom u prvu godinu osnovnih i integrisanih studija na visokoškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika, mogu biti upisani kandidati:
– korisnici kolica ili lica koja se otežano kreću,
– sa delimičnim ili potpunim oštećenjem vida (slepi i slabovidi),
– sa delimičnim ili potpunim oštećenjem sluha (gluvi i nagluvi),
– koji imaju poteškoće u učenju (disleksija, disgrafija, diskalkulija),
– koji imaju teškoće u govoru,
– sa hroničnim oboljenjima (hemofilija, epilepsija, dijabetes tip 1, maligna oboljenja),
– sa psihološkim ili mentalnim teškoćama.
Postupak utvrđivanja prava na upis u prvu školsku godinu osnovnih i integrisanih studija na Univerzitetu primenom afirmativne mere regulisan je Pravilnikom o utvrđivanju prava na upis lica sa invaliditetom i sprovodi ga Komisija za utvrđivanje prava na upis lica sa invaliditetom.
Postupak se pokreće podnošenjem, u papirnoj ili elektronskoj formi, zahteva za utvrđivanje prava na upis lica sa invaliditetom Univerzitetskom centru za studente sa hendikepom.
Prilikom podnošenja prijave i propisane dokumentacije za upis na studije visokoškolskoj ustanovi, kandidat podnosi i jedan od sledećih dokumenata:
– rešenje nadležnog organa o postojanju telesnog oštećenja,
– rešenje o pravu na dodatak za tuđu negu i pomoć,
– mišljenje Interesorne komisije,
Ukoliko kandidat ne poseduje gore navedena dokumenta, uz zahtev prilaže medicinsku dokumentaciju o postojanju invaliditeta. Medicinska dokumetacija mora biti izdata od strane nadležne zdravstvene institucije i ne sme biti starija od šest meseci. U svrhu pravilnog vođenja postupka i odlučivanja o zahtevu, od kandidata može da bude zatražena i dodatna dokumentacija.
Postupak se sprovodi bez novčane naknade.
Komisija za utvrđivanje prava na upis lica sa invaliditetom je stručna komisija koji utvrđuje pravo na upis u prvu školsku godinu osnovnih i integrisanih studija primenom afirmativne mere, kao i upis u naredne školske godine osnovnih i integrisanih studija na Univerzitetu lica sa invaliditetom.
Ukoliko se postupak pokreće radi utvrđivanja prava na upis u prvu školsku godinu osnovnih i integrisanih studija na Univerzitetu primenom afirmativne mere, zahtev sa propisanom dokumentacijom podnosi se najkasnije u roku od mesec dana od dana raspisivanja konkursa.
Ukoliko se postupak pokreće radi utvrđivanja prava na upis lica sa invaliditetom u naredne školske godine osnovnih i integrisanih studija na Univerzitetu, zahtev sa propisanom dokumentacijom podnosi se najkasnije do 1 septembra tekuće školske godine.
Osobe sa invaliditetom mogu polagati prijemni ispit na način prilagođen njihovim mogućnostima, odnosno u njima dostupnom obliku, a u skladu sa objektivnim mogućnostima fakulteta. Osoba sa invaliditetom je u obavezi da pismeno obrazloži na koji način je potrebno prilagoditi polaganje prijemnog ispita i to obrazloženje dostavi prilikom prijave na konkurs za upis na studijski program.
Posle završenog polaganja prijemnog ispita/ispita za proveru sklonosti i sposobnosti, kandidati koji su položili prijemni ispit/ispit za proveru sklonosti i sposobnosti, rangiraju se na posebnoj rang listi, sa koje visokoškolska ustanova upisuje najviše onoliko kandidata koliko je odobreno odlukom Vlade za ovu afirmativnu meru.
Pedagoški asistent pruža pomoć i dodatnu podršku grupi dece i učenika u predškolskoj ustanovi i osnovnoj i srednjoj školi u skladu sa njihovim potrebama i pomoć zaposlenima u cilju unapređivanja njihovog rada.
Pedagoškog asistenta može da dobije predškolska ustanova ili škola. U skladu sa tim, ova usluga nije presonalizovana (kao što je to usluga ličnog pratioca deteta). Pedagoški asistent pruža pomoć i dodatnu podršku grupi dece i učenika u obrazovnoj ustanovi, u skladu sa njihovim razvojnim, obrazovnim i socijalnim potrebama, kao i pomoć nastavnicima, vaspitačima i stručnim saradnicima u nastavnim i vannastavnim aktivnostima u cilju unapređivanja njihovog rada sa decom i učenicima kojima je potrebna dodatna obrazovna podrška i sarađuje sa roditeljima.
Pravilnikom o pedagoškom asistentu i andragoškom asistentu propisani su bliži uslovi za rad, stepen i vrstu obrazovanja i program obuke za pedagoškog asistenta i andragoškog asistenta. Pravilnik je stupio na snagu 20.12.2019. godine, a angažovanje novih pedagoških asistenata će biti moguće nakon početka primene akata Vlade kojima se uređuju katalog radnih mesta i koeficijenti za obračun i isplatu plata pedagoškog asistenta.
Poslove pedagoškog asistenta za decu i učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom može obaljati lice koje ima stečeno odgovarajuće visoko obrazovanje na studijama drugog stepena (master akademske studije, master strukovne studije, specijalističke akademske studije) ili na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, po propisima koji su uređivali visoko obrazovanje do 10. septembra 2005. godine, i to:
1) lice koje je steklo akademski naziv master defektolog na akademskim studijama drugog stepena ili lice koje je steklo stručni naziv diplomirani defektolog na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, po propisima koji su uređivali visoko obrazovanje do 10. septembra 2005. godine;
2) lice koje ispunjava uslove u pogledu stepena i vrste obrazovanja za nastavnika društveno-humanističke grupe predmeta ili stručnog saradnika – pedagoga, psihologa, andragoga ili logopeda, koji ima savladan program obuke.
Pedagoški asistent mora da prođe program obuke.
Program obuke za pedagoškog besplatan je i ostvaruje se sa Liste programa od javnog interesa koje rešenjem odobrava minister prosvete, a mogu ga ostvarivati:
1) Zavod za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja;
2) Zavod za vrednovanje kvaliteta obrazovanja i vaspitanja;
3) Pedagoški zavod Vojvodine;
4) visokoškolska ustanova koja realizuje obrazovanje kadrova za rad sa decom/učenicima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom;
5) naučni institut ili druga naučnoistraživačka ustanova u sastavu univerziteta, koja realizuje naučnoistraživačke i nastavne aktivnosti u oblasti andragogije.
Realizator obuke izdaje uverenje o završenom programu obuke.